تجربیات حاصل از وقوع بحران ها و بلایا در ایران و جهان نشان داده است که هر چند سازمان ها و نهادها و موسسات امدادی دولتی و غیردولتی، آمادگی کافی و لازم برای حضور به موقع در صحنه های آسیب ناشی از بلایا و سوانح را دارند، اما به دلایل مختلف از جمله ناتوانی مدیریت در سطح کشوری، منطقه ایی و سازمانی، عدم وجود هماهنگی بین و درون بخشی، فقدان برنامه مدن کارآمد و اثربخش، تعریف نشدن سامانه فرماندهی سوانح در سازمان ها، نامشخص بودن حدود و اختیارات سازمانی، عدم وجود رهبری متمرکز، ناتوانی علمی و اجرایی سازمان هایی که داعیه ی رهبری در بحران را دارند و عدم وجود مدیران آموزش دیده و آگاه به علم مدیریت بحران، سبب شده است که بشر در مواجهه با بلایا احساس ضعف و ناتوانی نماید(جهانگیری، 1384) .
بنابراین مدیریت بحران یکی از نیازهای مهم جوامع امروز محسوب می شود. برای مواجهه صحیح با بلایا و پاسخگویی به آنها با توجه به استانداردهای جهانی، ناگزیر از آموختن دانش مدیریت بحران و نهادینه کردن آن در سیستم های علمی و اجرایی هستیم. دانشی که امروزه در تمام کشورهای دنیا به عنوان یکی از شاخص های مهم مدیریت شناخته و اجرا شده است. (کانی،1997)
همچنین امروزه شاهد مفاهیم جدیدی همچون جنگ نرم، جنگ رسانه، جنگ اقتصادی و ... هستیم. به عبارتی حوزه هایی همچون حوزه های اقتصادی، سیاسی، علمی، دانش و فن آوری، حوزه های جدید جنگی محسوب می شوند. در تهدیدات مردم محور، دشمن رویکردهای متفاوتی دارد. اولین رویکردی که دشمنان دنبال می کنند، جنگ نرم یا جنگ ایده ها و باورها است و در واقع چرخش ذهن مردم به سمت اهداف خودشان است. رویکرد دوم آن ها جنگ اقتصادی و ایجاد چالش در مردم و جنگ بی قاعده است که در آن محور کار مردم هستند. از نظر دشمنان در این حوزه هر کشوری که بتواند مردم را خوب هدایت کند برنده و چنانچه اداره مردم را از دست بدهد جنگ را بخته است. این چالش ها می تواند مسائل اقتصادی امنیتی را در حوزه های دیگر در بر بگیرد لذا باید حوزه های مردم را به طور جدی دنبال کرد.
پدافند غیرعامل به عنوان یکی از موثرترین و پایدار ترین روش های دفاع در مقابل تهدیدات همواره مد نظر اکثر کشورهای جهان قرار داشته است و حتی کشورهایی مانند آمریکا و شوروی سابق با برخورداری از توان بالای نظامی، به این موضوع ویژه ایی توجه داشته اند. در کشور ما با وجود موقعیت خاص ژئوپولوتیک، دارا بودن ثروت های عظیم نفت و گاز، نظام ضد استکبار و ورود به عرصه های فن آوری نوین و تهدیدات استکبار جهانی، موضوع پدافند غیرعامل به میزان کافی مورد توجه قرار گرفت و حتی گذر سال های دفاع مقدس نیز در ایجاد هوشیاری لازم برای کاهش آسیب پذیری ها و توجه به محورهای پایداری توسعه از نظر امنیت و دفاع، نقش قابل قبولی ایفا نمود.
پدافندغیرعامل به سبب افزایش توان بازدارندگی، نقش ممتازی در کاهش احتمال آغاز درگیری های نظامی داشته و در صورت پیاده سازی صحیح، خواهد توانست آثار مخرب درگیری های نظامی را تقلیل دهد. راهبرد پدافند غیرعامل فی ذاته از برخی قابلیت های کلیدی برخوردار است که می تواند ضامن توسعه امن محسوب گردند. اهم این قابلیت ها عبارتند از بستر مناسب توسعه ی پایدار کشور، پایدارترین و ارزان ترین روش دفاع، مناسب ترین راه افزایش آستانه مقاومت ملی، مهمترین ابزارهای بازدارندگی، مناسب ترین شیوه ی کاهش مخاطرات و کاهش آسیب پذیری و به طور کلی فطری ترین عنصر دفاعی بشر در تمام حوادث است. به کارگیری قابلیت های ذکر شده می تواند نتایج گوناگونی را در سازمان ایجاد کند و می تواند در کلیه ی سطوح مدیریتی، مهندسی و فنی آموزش، اجرا و توسعه داده شود.
بطور کلی کارکردهای مشترک مدیریت بحران و پدافند غیرعامل که بر گرفته از اهداف کمیته ی مذکور می باشد عبارتند از:
• حفاظت از جان
• حفاظت از زیرساخت های حیاتی
• استمرار خدمات ضروری
• حفاظت از تجهیزات و تاسیسات
• پایدار سازی مدیریت عالی در سوانح
• پدافند سایبری
• تامین نیازهای مردم
• حفاظت از نیروگاه
• تداوم شبکه ی اطلاع رسانی
|
|